Hutspot

De hutspot, zoals die werd gegeten, wijkt sterk af van de hutspot zoals die nu wordt gegeten. Er zaten geen aardappelen in, deze werden namelijk pas aan het eind van de 16e eeuw voor het eerst in Europa als voedsel geïntroduceerd.


De samenstelling van het hutspot recept ui 1574 is nooit echt achterhaald. 

De Geschiedenis.

Ter viering van de 3de oktober, de dag waarop in 1574 Leiden werd ontzet van het Spaanse beleg bereiden we elk jaar huts­pot. Immers, toen Leiden na een langdurig uithongeringsbeleg werd verlost van de Spanjaarden doordat het water de doorgesto­ken dijken binnenstroomde, vond een Leids burger in het verlaten legerkamp een pot met Spaanse hutspot, die de Spanjaarden op hun overhaaste vlucht hadden achtergelaten. Met dat teken van de bevrijding in handen waar­schuwde hij Boysot, de admiraal van de Watergeuzen, die dan ook spoedig met platgeboomde schuiten in de stad verscheen om haring en wittebrood uit te delen. Daarom eet men in Leiden nog steeds op oktober hutspot om het ontzet te herdenken.

De originele pot waarin door de Leidse burger Gijsbert Cornelisz Schaeck de Spaanse hutspot  werd gevonden.

In de I7de eeuw is er het volgende vers rondom ingegraveerd: ‘Doen Godes handt dreef den vyandt by nacht uyt Lammen Schans, creech Schaeck dees pot, riep aan Boysot, meucht over dammen thans, 3 october I574, Gisbert Cornelissen’.

Boven de naam Boysot staat in onregelmatiger letters nog gegraveerd: ‘Amerael’. De pot is kleiner dan men meestal denkt: de middellijn van de ingang aan de binnenkant gemeten, is maar ongeveer 22 cm (Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden).

Hoe die Spaanse hutspot er precies heeft uitgezien, weten we niet, maar in ieder geval heel anders dan wat wij nu hutspot noemen, al was het alleen maar omdat er geen aardappelen inzaten. Want de aardappel is in Europa pas in de 18de eeuw als volksvoed­sel in zwang gekomen. In plaats daarvan zat er heel veel vlees met kruiden in, en om u daarvan een idee te geven volgt hier nu een hutspotrecept uit Eenen seer schoonen ende excellenten Coc-Boeck, gedrukt te Dordrecht in 1601, fol. A VII verso: 

Recepten

Recept 1 (Oudhollands)

Om eenen Keulschen Huspot te stoven. Neemt Runtvleesch / vant beste dat aenden Osse is / te weten vande Loose / Ribbe / ofte corte Ribbe / ende een stucxken vande Muys / ende doet hem over t’vyer / van pas ghesouten ende geschuymt / ende als hy siedet / soo doeter twee of dry geheele Aiuynen in / ende een busselken gedroochde Dilstocken / ende neemt 2 of dry clauwen Gengeber / dry of vier bladeren Foelie / ende een hantvol heelen Peper / bint dit tsamen in een fijn doecxken / werpet oock inden pot ende latet tsamen sieden tot dattet genoech is / verslaet hem dan ende werpt den Ajuyn wech / ende set hem met het selve sop te stoven in eenen schoonen pot / doeter het docxken met het heel cruyt / ende de Dilstocken ooc by inden pot / latet tsamen stoven tot dat het ghenoech is / recht dan den Hussepot op / effen inde schotel geleyt / werpt de Dilstocken wech / ende neemt het cruyt wt het doexken / ende stroyt den Peper heel over het vleesch / legt de Foeylie hier ende daer heel op het vleesch / ende op de canten vande schotel / ooc den heelen Gengeber in schijfkens gesneden op het vleesch ende op de canten vande schotel gheleyt / ende dienet ter tafelen / het is gereet ende excellent.

De bereidingswijze is heel een­voudig, zoals u ziet, want u moet het vlees met zout gewoon in een pan met water doen, aan de kook brengen en het schuim eraf schep­pen. Voeg de uien en kruiden toe en laat deze gaarstoven. De uien moet u niet mee opeten, maar halver­wege het stoven wegdoen. De kruiden die in dit recept worden genoemd, zijn dille, gember, foelieblaadjes en peperkorrels, die u tegenwoordig zonder enige moeite kunt kopen. Voor gember moet u niet de gekonfijte gember­bolletjes of snippers nemen, maar de verse gemberwortel, die er als een vogelklauw uitziet, zoals in het recept ook wordt gezegd: “2 of dry clauwen Gengeber”. Wat het vlees betreft, neemt u een ribstuk, wat wij tegenwoordig klapstuk noemen, daarbij een stuk van de os dat daaraan grenst en dat klaprib heet, en verder een stuk mager vlees van de muis, waar de ros­bief van wordt gemaakt. De hier opgegeven hoeveelheid kruiden is genoeg voor ongeveer 5 kilo vlees, die u een uur of vier laat stoven in tien liter water.

Recept 2 (orginele recept)

500 g witte bonen 500 g mager rookspek 11/2 kg winterwortelen 500 g pastinaken 500 g uien 20 g zout versgemalen peper.

Voorbereiding ·     Was de witte bonen, doe ze in een pan met ruim water en laat ze een nacht weken. ·     Breng de volgende dag de bonen in het weekwater aan de kook en doe er het in dobbelstenen gesneden spek bij. ·     Laat alles op een zacht vuur 20 min zachtjes koken. Bereidingswijze ·     Maak intussen de groenten schoon en snijd ze fijn. ·     Voeg alles met het zout bij de bonen. ·     laat nog eens 45 min zachtjes doorkoken. ·     Giet de hutspot af en schep alles goed door elkaar. Breng op smaak met versgemalen peper.

Recept 3 (modern recept)

150 gram klapstuk 3 kruidnagels 2 laurier blaadjes 8 peperkorrels (gekneusd) 5 jeneverbessen (gekneusd) 500 gram winterwortelen 200 gram uien 1 kilo aardappelen 1 dl melk 50 gram boter 1 el Mosterd 2 el azijn Zout Peper

·     Was het klapstuk en zet het met 1,5 deciliter water de kruidnagel, laurier,peperkorrels en jeneverbessen op en voeg wat zout toe. Zorg dat het vlees net onder water staat. ·     Laat het vlees 1 uur zachtjes koken. ·     Maak de wortelen en uien schoon en snijd ze klein. ·     Schil en was de aardappelen. ·     Voeg de wortelen, uien en aardappelen toe aan het klapstuk en laat de stamppot nog 1/2 uur zachtjes koken. ·     Haal het klapstuk uit de pan en giet het kookvocht af in een kom. ·     Stamp de wortelen, uien en aardappelen. Voeg de boter, kokende melk toe. als het gerecht te droog is voeg eventueel nog wat kookvocht toe. ·     Breng de hutpot op smaak met zout, peper, mosterd en de azijn. ·     Serveer de hutspot met het klapstuk.